Ωδή στον Εκδότη

Αντώνης Καρατζάς, Νομική Βιβλιοθήκη

[1 Οκτωβρίου 2016. Πρώτη δημοσίευση: περ. Νομικός Σύμβουλος, τχ. 91, σελ. 1.]

Κάθε καλοκαίρι, πηγαινοφέρνοντας τα βιβλία των διακοπών, συνειδητοποιώ πόσα λίγα βιβλία έχω διαβάσει στη ζωή μου, από εκείνα που θα έπρεπε, και από τα άλλα που θα ήθελα να διαβάσω. Έχοντας πλέον φτάσει το ήμισυ του θεωρητικού προσδόκιμου του ανθρώπινου βίου –επί της ουσίας το έχω περάσει– με θλίβει η ιδέα ότι όσο και αν προσπαθώ σε αυτή τη ζωή, τελικά θα πάω αδιάβαστος. Αυτό πιστέψτε με, πονάει λίγο περισσότερο όταν ζεις ανάμεσα στα βιβλία κάνοντας και τον εκδότη από πάνω.

Δεν φτάνουν μόνο τα ιερά τέρατα, οι κλασικοί για τους οποίους πρέπει να έχεις μια ιδέα τουλάχιστον για ποιο λόγο όλοι μιλάνε γι’ αυτούς. Κάθε τόσο προστίθενται στη λίστα των επιτυχημένων συγγραφέων χιλιάδες άλλοι, νέοι και ιδιαίτερα ταλαντούχοι, οι οποίοι μόλις κάνουν μια συγγραφική επιτυχία παίρνουν φόρα και γράφουν συνεχώς. Πώς να τους προλάβεις όλους αυτούς σε μια ζωή; Αν μάλιστα κολλήσεις με κάποιους είσαι τελειωμένος. Αντί να σου πούνε ευχαριστώ που τους ξεχώρισες μια φορά ανάμεσα στο πλήθος σε καταδικάζουν σε μελλοντικά ξενύχτια ψάχνοντας εναγωνίως τι άλλο έχουν γράψει. Τελευταία έχω πάρει από πίσω τον Ισραηλινό Γιουβάλ Νώε Χαράρι και τον Γάλλο Eric Emmanuel Schmitt. Φρίκη!

Φέτος, το έκτο καλοκαίρι από την αρχή της κρίσης και της απόλυτης απάθειας για το ρόλο της παιδείας και του πολιτισμού στην έξοδο από την κρίση, αντιστράφηκαν οι όροι της λύπησης. Βλέποντας όλα τα προς διάθεση βιβλία στα ράφια των βιβλιοπωλείων άρχισα να λυπάμαι λιγότερο για τον εαυτό μου που δεν προλαβαίνω να τα διαβάσω και περισσότερο για τους εκδότες που συνεχίζουν να εκδίδουν χωρίς να πουλάνε. Πέραν της ιδιοτελούς σκέψεως που έκανα για να λύσω εν μέρει το πρόβλημά μου –δηλαδή μπας και βάζοντας λίγο φρένο στη βιβλιοπαραγωγή προλάβω στο μεταξύ να κάνω λίγο catch up– ο κόσμος όλος –συμπεριλαμβανομένων των εκδοτών– πιστέψτε με, αναρωτιέται: «Υπάρχει αγορά για τόσα βιβλία που εκδίδονται;»

Μέγας γρίφος στη χώρα μας καθότι λείπουν οι σοβαρές, σε τακτική βάση και με πανελλήνια εμβέλεια έρευνες και μαζί και οι χρηματοδότες τους που κάποτε ήταν το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, δεν υπάρχει πια, ζωή σε λόγου του, αποφάσισε η πολιτεία. Πάντως το διοικητικό συμβούλιο του Οργανισμού Συλλογικής διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ), του οποίου έχω την τιμή να προεδρεύω, έχει δεσμευτεί για την άμεση δρομολόγηση μεταξύ άλλων μιας τέτοιας πανελλήνιας έρευνας, την οποία έχει μεγάλη ανάγκη όλος ο χώρος του βιβλίου.

Μέχρι τότε οι εκδότες, λίγους εκ των οποίων –μεταξύ μας– είχα σε υπόληψη, θα συνεχίσουν να εκδίδουν το ένα βιβλίο μετά το άλλο κι εγώ θα αρχίσω να τους συμπαθώ όλο και περισσότερο γι’ αυτή τη συμβολή τους στη διάδοση της γνώσης παρά το γεγονός ότι θα καρπωθώ μόλις ένα ελάχιστο μέρος της.

Για να μην αφήνουμε μισοτελειωμένες δουλειές πάντως, το ερώτημα «γιατί εκδίδει ένας εκδότης» δεν θα μπορούσε να έχει απαντηθεί καλύτερα από τον William Germano στο βιβλίο του Getting it Published: A guide for Scholars and Anyone Else Serious about Serious Books. Κατά τον Germano –προσυπογράφω απόλυτα– υπάρχουν 6 λόγοι για να εκδώσει ένας εκδότης ένα βιβλίο:

1) Το βιβλίο θα κερδίσει πολλά χρήματα καθότι απευθύνεται σε ένα πολύ μεγάλο κοινό –ίσως και διεθνές– το οποίο θα το αγοράσει.

2) Το βιβλίο θα κερδίσει λίγα χρήματα, ωστόσο η επένδυση που θα γίνει είναι μικρή, το ίδιο και το ρίσκο σε σχέση με την οικονομία κλίμακας που προκύπτει επειδή υπάρχουν παρόμοιοι τίτλοι οι οποίοι μπορούν να προβληθούν και προωθηθούν όλοι μαζί.

3) Το βιβλίο αυτό καθεαυτό δεν θα κερδίσει χρήματα αλλά το υπογράφει ένας συγγραφέας η παρουσία του οποίου στον κατάλογο του εκδότη θα προσθέσει αξία προσελκύοντας και άλλους συγγραφείς, ατζέντηδες κ.λπ. με τους οποίους θα εκδοθούν ή πρακτορευθούν και άλλα βιβλία κάποια εκ των οποίων θα κερδίσουν χρήματα.

4) Το βιβλίο είναι ζημιογόνο, το υπογράφει ωστόσο ένας συγγραφέας που συνεργάζεται στενά με τον οίκο από τότε που ξεκίνησε να γράφει, οπότε ο εκδότης κάνει πέτρα την καρδιά του και με παγωμένο χαμόγελο το εκδίδει αποζημιώνοντας τη διαχρονική εμπιστοσύνη του συγγραφέα στον αυτό οίκο από τότε που έβγαζε... μαθητική εφημερίδα.

5) Το βιβλίο δεν έχει ούτε παρόν ούτε μέλλον, ωστόσο το συστήνει στον εκδότη για έκδοση κάποιος στον οποίο είτε ο εκδότης έχει υποχρέωση είτε εξαρτάται από τη γνώμη του σε σχέση με άλλους συγγραφείς.

6) Το βιβλίο είναι σκέτη καταστροφή, μεγαλύτερη και από τη Μικρασιατική, αλλά χαλάλι του, ο εκδότης «είναι άντρας και το κέφι του θα κάνει» στο κάτω κάτω είναι ένα καλό βιβλίο που πρέπει να έχει στη βιβλιοθήκη του κάθε αναγνώστης.

Τα συμπεράσματα δικά σας για το ποια/ες κατηγορίες από τις παραπάνω αφορά/ουν στην αγορά της Ελλάδας.

Ζητώντας προκαταβολικά για ευνόητους λόγους την αυτοεξαίρεσή μου για ό,τι καλό υπονοώ για τους εκδότες, είναι προφανές ότι το σημείο αναφοράς της «Ωδής» είναι οι συνάδελφοι που δραστηριοποιούνται στο χώρο του γενικού βιβλίου και δη του ποιοτικού γενικού βιβλίου, οποιοδήποτε χώρο και αν αυτό υπηρετεί.

Ε, λοιπόν, μπροστά στον αγώνα, το πάθος και την προσπάθεια αυτών των ανθρώπων που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους να ψάχνουν στα αποθετήρια της πιο εμπνευσμένης ανθρώπινης σκέψης, να βασανίζονται για μια γραμματοσειρά, ένα αρχίγραμμα, μια καλύτερη εκτύπωση, να επιχειρούν ξανά και ξανά ανεπιτυχώς βάζοντας πολλές φορές λεφτά από την τσέπη τους μόνο και μόνο για την υπερηφάνεια ότι κληροδοτούν στους επόμενους περιεχόμενο με αξία, εγώ προσωπικά υποκλίνομαι.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

〉ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ〈

Προώθηση του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό

 


〉ΒΙΒΛΙΟ: παρόν και μέλλον〈

Ο διττός χαρακτήρας του Δικαιώματος Δημόσιου Δανεισμού / Βασιλική Στρακαντούνα & Γιάννης Κικκής

Το βιβλίο στον ευρωπαϊκό Νότο την εποχή της κρίσης / Άννα Καρακατσούλη

Ωδή στον Εκδότη / Αντώνης Καρατζάς


〉ΚΡΙΣΗ+ΒΙΒΛΙΟ〈

Οι αριθμοί που δεν είναι / Περικλής Δουβίτσας (15.02.16)

Αλλαγή εκδοτικού παραδείγματος – εξωστρέφεια, συνέργειες, ενδυνάμωση (στοιχεία από 2 πρόσφατες έρευνες) / Παναγιώτης Κάπος (13.02.16)


〉ΒΙΒΛΙΟ: παρόν και μέλλον〈

Τα παιδιά και η ανάγνωση. Τι κάνουμε; / Ειρήνη Βοκοτοπούλου (09.02.16)


〉ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΕΚΔΟΤΩΝ〈

Νίκος Αργύρης / εκδ. Ίκαρος (09.02.16)

Εύα Καραϊτίδη / εκδ. της Εστίας (09.02.16)

Αντώνης Καρατζάς / Νομική Βιβλιοθήκη (09.02.16)

Θάνος Ψυχογιός / εκδ. Καρδαμίτσα (09.02.16)


〉ΚΡΙΣΗ+ΒΙΒΛΙΟ〈

Στοιχεία για τη χαμένη πενταετία του βιβλίου (2009-2014) / Γιάννης Ν. Μπασκόζος (05.02.16)

Αποτύπωση της κρίσης: βιβλιογραφικές βάσεις και στατιστική / Σωκράτης Καμπουρόπουλος (06.02.16)


〉ΒΙΒΛΙΟ: παρόν και μέλλον〈

Το παρόν και το μέλλον του βιβλίου, ο δονκιχοτισμός και η πραγματικότητα / Κατερίνα Φράγκου (03.02.16)

Οι δύο ζωές της ανάγνωσης / Θοδωρής Ρακόπουλος (03.02.16)

Βιβλιοφιλία, μια Σταχτοπούτα που ψάχνει το γοβάκι της / Γιώργος Ν. Περαντωνάκης (27.01.16)

Η τεχνολογική κλήση / Ένα σημείωμα για τη γραφή / Χρήστος Χρυσόπουλος (27.01.16)

Ο αναγκαίος ιμπεριαλισμός / Γιάννης Τσίρμπας (27.01.16)

10 σημεία για τη νέα οικονομία του βιβλίου / Σωκράτης Καμπουρόπουλος (27.01.16)

Το «κογκνιταριάτο» και η ψηφιακή υπόσχεση / Χρήστος Χρυσόπουλος (21.01.16)

ΑΒΓ (Ανάγνωση, Βιβλίο, Γραφή) / Γιώργος Χουλιάρας (21.01.16)

Περί λογοτεχνίας, (ψηφιακού) μελανιού και συνδέσμων μας / Βασίλης Αμανατίδης (21.01.16)

Fair και Read / Ηρακλής Παπαϊωάννου (21.01.16)

Πρώτες σκέψεις για το οικοσύστημα του βιβλίου / Mε αφορμή την έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας fairead – το περιβάλλον της ανάγνωσης / Περικλής Δουβίτσας (21.01.16)

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Κρίση του βιβλίου και το εγχείρημα του fairead / Σωκράτης Καμπουρόπουλος (ΧΡΟΝΟΣ/Πολιτισμική δημοκρατία)

Εθνικά Κέντρα Βιβλίου ή εθνική πολιτική για το βιβλίο και τη φιλαναγνωσία / Το βιβλίο και ο πολιτισμός σε όλες τις εκφάνσεις του είναι ο μόνος τρόπος για να κρατήσουμε ζωντανή τη χώρα και την ελπίδα για το μέλλον / Άννα Καρακατσούλη (ΧΡΟΝΟΣ/Πολιτισμική δημοκρατία)

’The Age of Discontent’ – Greek publishing through six years of austerity / The Cultural Politics of the Greek crisis / S. Kabouropoulos

Το ανοικτό πεδίο / Τι συμβαίνει στην καλλιτεχνική και ειδικότερα την ποιητική σκηνή μιας χώρας που βρίσκεται σε καθεστώς κρίσης; / [ΦΡΜΚ] τεύχος#1

Ενιαία τιμή βιβλίου: υπέρ και κατά / Σωκράτης Καμπουρόπουλος (ΧΡΟΝΟΣ/Πολιτισμική δημοκρατία)

Στόχος η παραγωγή νέων πολιτιστικών αγαθών / Εθνική πολιτική βιβλίου – Εθνική πολιτική για τον πολιτισμό / Χρήστος Χρυσόπουλος (ΧΡΟΝΟΣ/Πολιτισμική δημοκρατία)

Η κρίση του βιβλίου, δείκτης της κρίσης αξιών / Σήμα κινδύνου εκπέμπει η αλυσίδα του ελληνικού βιβλίου. Σε οριακή κατάσταση οι Έλληνες συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές, εκδότες, βιβλιοπώλες, αναγνώστες / Άννα Καρακατσούλη (ΧΡΟΝΟΣ/Ιούλιος 2013)